BBBijpraten met… “Door die verplichte bufferstroken hebben zij mij twee ha ontfutseld”

De grootste uitdaging waarmee wij te maken krijgen zijn de nieuwe Europese regels, zoals onder andere de mestregels, bekend onder de naam derogatie”, zegt veehouder en waterschapsbestuurder Henk van Egmond uit Nieuwkoop. “Hoeveel mest mogen wij straks nog uitrijden op onze eigen grond. Onder de titel De Boer Op, interviewt het Wetenschappelijk Bureau van BBB een aantal boeren. Sommigen hebben een bedrijf in een gebied met kwetsbare natuur. Henk’s boerderij bevindt zich in de nabijheid van het Nieuwkoopse plassengebied in het Groene Hart van Zuid-Holland.

De twee grootste bedreigingen voor het voortbestaan van zijn boerderij zijn volgens Van Egmond de afschaffing van de derogatie, waardoor er minder mest mag worden uitgereden en verplichte bufferstroken van drie meter uit de slootkant die de boeren niet mogen gebruiken. Hierdoor heb ik nu plotseling twee hectare minder, zegt hij. “Omgerekend in geld – gemiddeld kost een hectare al ruim 100.000 euro – hebben zij mij op die manier al circa twee ton ontfutseld en dat is nog niet alles. “Ook de nieuwe mestregels leveren heel wat hoofdbrekens op. De 240 kilo dierlijke drijfmest die over het land mag worden verspreid moet nu worden teruggebracht tot 170 kilo. Wij moeten nu de mest afvoeren naar een andere bestemming, maar daar heb ik wel twee vrachtwagens voor nodig. Die mest mag ik dan vervangen door kunstmest, die overigens ook vervuilend is. Om van de belasting van het fabricageproces van kunstmest nog maar te zwijgen.”

Hoe houden boeren in en rond de natuurgebieden zich staande? Hoe gaan zij om met de nieuwe regels en hebben zij nog vertrouwen in de toekomst van hun bedrijf? In de regio Nieuwkoop was er al jaren een controverse tussen natuurorganisaties en boeren, Door de nabijheid van de Nieuwkoopse plassen is de invloed van de natuurorganisaties groot en zijn onteigening en stikstofnormen veelgehoorde begrippen. Nog voor verkiezingen liep een vergadering met de betrokken boeren helemaal uit de hand en een overleg met de gedeputeerden werd op het laatste moment afgezegd.

Bestuurslid waterschap

Pikant was ook dat de provincie Zuid-Holland nog vóór de Provinciale Statenverkiezing – die BBB heel veel zetels zou opleveren – met een haastige actie veertien boeren uit natuurgebied de Meije bij Nieuwkoop met vertrek en bedrijfsbeëindiging bedreigde.

Henk van Egmond was voor BBB kandidaat voor de Provinciale Staten en is inmiddels lid van het algemeen bestuur van het Hoogheemraadschap Rijnland. Met dochters Anouk en Kim en zoon Niels woont hij sinds 2000 aan de Achttienkavels in Nieuwkoop. Niels is de beoogde opvolger en zit bij zijn vader in de firma. De familie Van Egmond komt oorspronkelijk uit Katwijk waar zij ook een melkveebedrijf hadden met grond nabij het toenmalige vliegveld Valkenburg. “Wij hebben vrijwillig een andere locatie gezocht omdat het vliegveld zou worden volgebouwd met huizen”, zegt Van Egmond. “Maar snel gaat dit kennelijk niet want wij zijn nu vierentwintig jaar verder en er staat nog steeds geen enkel huis.”

Boerderijwinkel ‘De Kaaskavel’

Van Egmond heeft in Nieuwkoop een grondgebonden bedrijf met 75 koeien en 35 stuks jongvee op 45 ha grasland. Hij doet ook aan natuurbescherming en weidevogelbeheer. Daarvoor zijn sommige stukken voor vogels geschikt gemaakt en lichtjes onder water gezet, bekend onder de naam “plasdras”.

Dochter Kim is verantwoordelijk voor de boerderijwinkel die de naam “De Kaaskavel” draagt. In de winkel verkoopt Kim van Egmond exclusief “Beemsterkaas van het mes van onze eigen melkfabriek” en daarnaast Roodbonter van het mes. “Deze past goed bij de kleur van onze koeien”, zegt Van Egmond. “In deze onzekere tijd is het, denk ik, verstandig om heel actief bezig te zijn met het positioneren van je bedrijf. Zo zijn wij ook aangesloten bij Wij-land een vereniging van boeren die onder andere door het delen van ervaring, techniek en relevante informatie bezig is zo duurzaam mogelijk te boeren.”

Tekst gaat verder onder foto.

Toekomst onzeker

De laatste jaren zijn er op ons terrein zoveel ontwikkelingen gaande dat het voor de betrokken boeren nauwelijks bij te houden is, aldus Van Egmond. “Sinds de start van de Gebiedsgerichte Aanpak Nieuwkoop (GGA) is de toekomst van de boeren in dit gebied aanzienlijk onzekerder geworden.” Het totale gebied dat onder de GGA valt is gigantisch. De oppervlakte strekt zich uit ten noorden en ten zuiden van de Nieuwkoopse plassen, van Zevenhoven en Aarlanderveen tot aan de stad Woerden. Totaal tussen 12.500 en 14.000 hectare met ongeveer 140 veehouderijen. Boeren en belangengroepen hebben al eerder fel geprotesteerd tegen de gang van zaken bij deze gebiedsgerichte aanpak. “Daarbij zijn wij in februari 2022 ook nog eens geconfronteerd met een vergelijkbaar plan van de provincie; Zonder voorafgaand overleg en met een model dat nooit daarvoor besproken is maar wel een zeer ingrijpend effect heeft. Een positief effect van de winst van BBB is dat dit hele GGA-gebeuren nu in de ijskast is gezet”, zegt hij tevreden.

Mest afvoeren of extra grond kopen

“Het probleem voor de boeren is dat veel van die nieuwe Europese regels beperkend zijn. De bufferstroken die wij niet mogen gebruiken en afschaffing/beperking van de derogatie, waardoor wij de mest moeten afvoeren naar elders of extra grond moeten verwerven om deze mest uit te rijden. Beide oplossingen zijn kostprijsverhogend. Zo sluit zich het net steeds verder om ons heen.”

“Er is eigenlijk geen regel die een beetje onze kant op valt, zegt Van Egmond. “Ik heb hier een vergunning voor 80 koeien. Maar uitbreiden is sowieso lastig omdat de bank dan gelijk een weerwoord had: ‘Je verdient te weinig, Henk’ . “Je voelt je dan wel klem zitten. Ik heb nog overwogen of zonnepanelen op mijn land een optie zou zijn. Levert toch wat op. Maar je raadt het al, er was een regel die bepaalde dat deze oplossing niet geschikt was voor ons land. Ze zijn nu bij het industrieterrein komen te liggen. Met de opmerking dat de overige boeren het verlies aan weidevogels maar moeten opvangen.”

KDW omhoog omdat natuur verbetert?

“En al die stikstoftheorieën maken het er ook niet eenvoudiger op. Terwijl stikstof toch nog steeds een vaag en controversieel begrip is. Het zou ons en iedereen rond de plas helpen als de Kritische Depositie Waarde KDW (de hoeveelheid stikstof die de natuur kan verdragen zonder dat er schade optreedt) omhoog zou gaan. En dit kan, omdat de natuur er in dit plassengebied nu beter voor staat. Recente onderzoeken hebben dit uitgewezen. Met daarbij natuurlijk als voorwaarde dat wij als boeren zo goed mogelijk met de natuur omgaan en het landschap waarvoor wij verantwoordelijk zijn zorgvuldig onderhouden. Dat zit trouwens in ons boeren-dna: betere natuur, meer opbrengst.”

“In mijn vertegenwoordigende werk, wil ik eraan meewerken dat de nieuwe regels zo weinig mogelijk negatief effect hebben op onze woonomgeving. Want de mest- , stikstof en gebruiksregels en alles wat daar aan vast zit, hebben niet alleen gevolgen voor de boeren maar ook voor de leefbaarheid op het platteland, zowel voor boeren als voor burgers.”
Daarom zit Van Egmond nu ook in het landelijk bestuur van de Dutch Dairymen Board (DDB), een belangenbehartiger voor de melkveehouderij. “Als boer hebben wij de laatste jaren wel geleerd dat wij onze stem duidelijk moeten laten horen.”

Tekst: Dick Spelt, Foto: Joke Mulder
Personen op de foto: Henk van Egmond en dochter Kim.